Düzenli spor veya egsersiz yapmak sağlıklı yaşamın en temel unsurudur.
Batı toplumlarında spor günlük yaşamın vazgeçilmezi olup yemek, içmek gibi doğal bir ihtiyaç olarak görülmektedir. Bu toplumlarda spor çocukluk çağından başlayarak hayatın bütün evrelerinde yeralmaktadır. Bizde ise halkımızın önemli kesiminin spor hayatı çocukluk çağında, sokak aralarında veya okullarda oynanan oyunlarla sınırlı kalmaktadır.
Ülkemizde genel olarak spora başlama yaşı bireyin ekonomik ve sosyal olarak rahatlamaya başladığı yaşlar olmakla birlikte, sağlık sorunlarının başladığı yaşlardır. Bu kişilerde maddi ve sosyal problemlerini çözer çözmez sağlıklarını kaybetme korkusu başlar ve çareyi hemen bir spor salonuna üye olmakta bulurlar. Genel olarak bu kimseler 40-45 yaş civarında sağlık sorunları başlayan veya başlama ihtimali olan bireylerdir. Hacı murat marka otomobilinde doğum tarihi 1971 olup, 45’li yaşlardadır. Bu araçla uzun bir seyahate çıkmayı düşünürsek, artık pek çok parçası eskimiş olduğu için yolda su kaynatacağı, tekerinin fırlayacağı, frenlerinin tutmayacağı gibi arızalar çıkaracağı aklımıza gelecektir. Hele yıllarca atıl olarak bahçemizin bir kenarında unutulmuşsa, daha bahçe kapısından çıkmadan arıza yapacaktır. Ancak, bazen uzun yollarda çok nadir olarak gördüğümüz hacı muratlar ise ilk günden itibaren yeterli bakımları yapılan ve sürekli kullanılan araçlardır.
Daha önce kaydadeğer hiç spor yapmamış 40-45 yaş üzerindeki bireyler spor salonlarında veya fitnes merkezlerinde alışık olmadıkları yoğun tempoda spor yapmaya başlarlar. Genellikle daha önce spor yapmayanlar sıklıkla daha önceden beslenmesine de dikkat etmeyen, düzenli sağlık kontrollerini yaptırmayan kişiler olup, bunları spor salonlarında önemli tehlikeler beklemektedir. Bunlar; kalp krizinden, ritim bozuklukları, beyin kanaması, aort damarı yırtılması ve ani ölümlere kadar değişmektedir.
Daha önceden düzenli spor yapmayan kimselerin çok hayati sağlık proplemlerine maruz kalmamaları için spor merkezlerine üyelik öncesi öncelikle kalp ve damar sağlığı yönünden tetkikleri yapılmalıdır. Bu tetkiklerde hastalık saptanması aşağıdaki risk faktörlerinden sahip oldukları ile orantılı olacaktır.
45 yaş üzerinde,
Erkek,
Sigara içen,
Tansiyonu yüksek,
Anne veya babasının genç yaşta kalp krizi geçirme öyküsünün olması,
Şeker hastalığı,
Yağlarının yüksek olması,
Fazla kilolu olunması
Daha önceden düzenli spor yapmayan kişiler oluşturmaktadır.
Bu özelliklerden 2 veya daha fazlasına sahip olan 40 yaş üzerindeki bireylerde spor salonlarında problem yaşama ihtimali yüksek olacaktır.
Yıllarca evimizin bahçesinde atıl olarak duran hacı muratı kullanmamızda çıkacak arızadan bir farkı olmayacaktır. Bundan dolayı özellikle bu risk faktörlerine sahip bireylerin spor salonlarında uygulanan proğramlar öncesinde mutlaka kalp ve damar hastalıları yönünden kapsamlı tetkik yapılmalıdır. Yani 45’lik veya daha yaşlı hacı murat ile güvenli seyahat etmek istiyorsak, öncesinde mutlaka, motorunu, frenini ve hareket aksamını, suyunu, yağını kontrol ettirmeliyiz. Bozuk ve eski olan parçalarını yenisi ile değistirmeliyiz, aksi taktirde güvenli seyahat etmemiz mümkün olmayacaktır.
Sonuç olarak, insanlar, para ve sosyal statü için yıllarca koşturup sağlıklarını kaybederler ve geri kazanmak için ise bütün kazançlarını feda ederler. Bundan dolayı sağlığımızı kaybetmeden önce, hayatımızın her döneminde düzenli olarak spor yapmaya gayret etmeliyiz. Ancak, düzenli spor yapmayan biriysek, yaşımız 40’ın üzerinde ise, spor salonlarında karaşimşek gibi davranmadan önce hacımuratı bir gözden geçirtmeliyiz. Daha önce düzenli spor yapmamış biri için ise en ideal spor, tempolu yürüyüş ve yüzme olduğunu da unutmamalıyız.
Prof. Dr. İlhan GÖLBAŞI